رویکرد پروژهای
روشی است که در آن مطالعه عمیق یک موضوع خاص توسط کودک یا گروهی از کودکان رهبری و هدایت می شود.
- کودکان در روش پروژهای چگونه میآموزند :
- از طریق تشویق شدن به پرسیدن سوالات فراوان
- استفاده از منابع مختلف برای یافتن پاسخ سوالات (کتابها و سایتها)
- حل مسائل توسط خود کودک
- نمایش دادن آموخته ها از طریق گفتگو کردن، نقش بازی کردن،نقاشی کردن، ساخت و ساز(کاردستی)،کتاب درست کردن،پوستر درست کردن،نمودار درست کردن، برپایی نمایشگاه.
- درروش پروژهای مربی از کجا میفهمد که بچهها در حال یادگیری هستند؟
- جمعآوری کارهای کودکان
- مشاهده کودکان
- بررسی و تجزیه و تحلیل آنها (مستندسازی)
- مرور مکرر اهداف آموزشی (جسمانی،شناختی،عاطفی،اجتماعی،ایمنی،زبانآموزی،هنر)
- یک پروژه چگونه طرحریزی میشود؟
- کودکان با کمک مربیان قسمت اعظم طرحریزی را انجام میدهند
- گردش های علمی
- صحبت با متخصص
- مشاهده انواع منابع دیگر در طرحریزی خوب یک پروژه
- دیگران چگونه میتوانند در کار پروژهای به کودکان کمک کنند؟
- سوالات کودکان را جدی بگیرند و فعالانه به آنها گوش دهند
- فضا و فرصت برایشان فراهم آورند تامطالعه کنند ( تماشا کنند،صدایش را بشنوند،لمس کنند،به تصویر بکشند،بازسازی کنند،از نوبسازند،عکس بگیرند)
- قرض گرفتن انواع ابزار و وسائل از والدین یا دستگاهها
- انتخاب موضوع
موضوع پروژه میتواند به دو طریق انتخاب و اغاز شود :
- موضوعات آغاز شده توسط خود کودک : 1- اتفاقاتی که باعث کنجکاوی شدید بچهها میگردد (پروژه کرم) 2- گاه برای ایجاد انگیزه می توان وسایل مرتبط با پروژه را در قسمت مامان بازی یا بازی های آزاد کودکان قرار داد و دید بچهها با آن چه میکنند.(پروژه شیرینی)
- موضوعات آغاز شده توسط مربی : گاه ممکن است مربی پروژهای را به دلیل آن که پتانسیل تجربیات سودمندی را برای بچهها در دل خود دارد، انتخاب کند.
ملاکهای انتخاب موضوع
- موضوع باید واقعی و برای بچها قابل لمس باشد.
- موضوع باید بتواند به راحتی به تجربیات پیشین بچها مرتبط و متصل باشد (هرچه بچها با موضوع ناآشناتر باشد مربی مجبور است بیشتر دخالت کند که ما این رو نمیخواهیم)
- موضوع باید مکانهای گردشی مرتبط در نزدیکی داشته باشد تا بچها به دفعات در طول پروژه از آن بازدید کنند.
- موضوع باید قابلیت این را داشته باشد که خود بچها به تنهایی و بدون کمک مربی، یا خیلی کمک کم بتواند جوانب آن بررسی کند.
شروع پروژه
فاز اول : انتخاب موضوع
1- موضوع طی روندی از مشاهده ، بحث و گفتگو و ایجاد انگیزه کردن ، فراهم آوردن تجربیات مشترک و...انتخاب می شود.
همچنین میتوانید از طریق قصهای شخصی از تجربیات خودتان موضوع را معرفی کنید (تجربیات مشترک)
2- مربی عملی بودن موضوع از نظر منابع قابل دسترس و فرصت تجربیات عملی برای بچههارا بررسی می کند.
3- مربی طرح عنکبوتی از موضوع تهیه میکند.
4- تهیه یک طرح عنکبوتی دیگر از دانستههای بچهها و آنچه که می خواهند بدانند و مشخص کردن سوالات بچها.
- درک دانسته های بچه ها پیش از شروع پروژه
- صحبت کردن با بچهها از پیش در گروههای کوچک و بزرگ و حتی انفرادی
- تهیه طرح عنکبوتی از دانستههایشان
- طرح عنکبوتی برای بچهای کوچکتر به شکل تصویر
- در کلاسهای که تعداد بچها زیاد است ، بچها را به دو گروه تقسیم کنید و طرح را با گروههای کوچکتر تهیه کنید نه با تمام بچها یکجا.
پرورش سوالاتی برای تحقیق و بررسی
- گاه وقتی سوال پرسیدن برای بچهها سخت است می توانید فکر بچها را بصورت سوال مطرح کنید :
- آیا میخواهی بدانی که ........؟
- دوست داری بدانی چگونه از آن استفاده کنی؟
- دارم فکر میکنم که چه اتفاقی میافتد هنگامی که ......؟ تو چه فکر میکنی؟
- گاه مربی بطور عمدی از طریق نشان دادن یک کاردستی و به بحث گذاشتن آن می تواند بچها را به فکر کردن وا دارد:
- فکر میکنید این برای چه کاری است؟
- فکر میکنید این چگونه ساخته شده است یا چطور در آن قسمت جا میگیرد؟
- قبل از آمدن متخصص به کلاس از بچها بپرسید که دوست دارند آن شخص در مورد چه چیزی با آنها صحبت کند یا چه چیزهایی را به آنها نشان دهد و ...؟ به این طریق لیست سوالات تهیه کنید.
فاز دوم
1- پرورش پروژه
اولین بخش فاز دوم :
- مربی طرح عنکبوتی اولیه خود و طرح عنکبوتی از دانستههای اولیه و فهرست سوالات کودکان را مطالعه و مرور میکند و برای تحقیق و جمعآوری اطلاعات آماده میشود. در شروع فاز دوم کمک والدین بسیار ضروری است.
- مهارتهای مورد استفاده در تحقیق مانند مهارت مشاهده کردن ، نحوه سوال پرسیدن ، نحوه استفاده از ابزار مختلف برای ساختن چیزهایی (چسب و منگنه،...) و نقاشیهای مشاهدهای به بچها معرفی می گردد و به آنها فرصت داده میشود تا تمرین کنند.
- فهرست سوالات را که بزرگ نوشته شدهاند یا تصویری شدهاند به دیوار میزنیم تا بچها فراموش نکنند که قرار است در مورد چه چیزی تحقیق کنند و موضوع را در ذهن داشته باشند.
- مراجعه مکرر به سوالات و ترغیب بچها به فکرکردن عمیقتر در مورد موضوع که فراموش نشود.
وظیفه مربی
- فرستادن نامه به خانه و اعلام موضوع پروژه و شرح طرح هایش.
- اضافه کردن فهرست سوالاتی که بچها تلاش خواهند کرد پاسخی برای آنها بیابند.
- توضیح اینکه چرا این موضوع انتخاب شده است و اهداف آموزشی (حیطهای شناختی....) چگونه در آن تنیده خواهد شد.
- درخواست از والدین تا اگروسائل و چیزهای مرتبط با موضوع پروژه دارند که به تحقیق و بررسی بچها کمک میکند را به مهد بفرستد.
فراموش نکنید :
- اگر میخواهید بچها یادگیرندگان کنجکاوی باشند باید خود نیز کنجکاو باشید.
- متخصصین خوب زیادی را به کلاس بیاورید و از قبل آنها را آماده کنید.به آنها بگویید بچها چگونه بهتر میآموزند.
- از آموزش مستقیم مفاهیم پیچیده اکراه نداشته باشید.
- بچها هر روز از روند کار نقاشی کنند.بچها از طریق نقاشی میتوانند تجربیات مرتبط با موضوع را به خاطر بیاورند.نقاشیها به مرور زمان بهتر میشود.
- از طریق ساختن :گاه بچها دانستها و علایقشان را در چیزهای که درست میکنند نمایش میدهند.
- بردایره لغات و انواع طبقه بندی تاکید کنید. یادگرفتن اسامی موجودات زنده و چیزهای موجود در طبیعت
- کلمات دیواری ( زبان آموزی)
آماده شدن برای تحقیق
- شرکت دادن بچها در برنامهریزی برای گردش
- تقسیم مسئولیت پرسیدن سوالها و جمعآوری اشیاء و چیزهای مرتبط با موضوع،توسط مربی
- یادآوری کردن مسئولیتها به بچها
- حمایت کردن و تشویق بچها (مریم جان چه سوالی قرار بود بپرسی؟ یا زهرا جان یادت باشد آن نمونهها را جمعآوری کنی تا به مهد ببریم)
- پروژهای مرتبط با طبیعت داشته باشید . در مورد زیبایی و عظمت طبیعت زیاد صحبت کنید.
قبل از رفتن به گردش نکات زیر باید مد نظر مربی باشد :
- ایمنی محل گردش (برای بچها)
- تحقیق و بررسی (آیا در خلال گردش با راحتی به چیزها دست میزنند؟نگاه کنند و نقاشی کنند،بردارند،دکمهها را فشار دهند)
- متخصصین (آیا میزبانی خواهد داشت که متخصص باشد و بتواند جواب سوالات بچها را بدهد؟)
- مصنوعات (آیا هیچ ابزاری ،وسیلهای،محصولی و...وجود دارد که بتوان قرض گرفت و برای مطالعه بیشنر به کلاس آورد؟)
- همچنین به بچها بگویید : سوالاتشان را خودشان بپرسند – از متخصصین به عنوان منابع استفاده کنند- پاسخ سوالاتشان را خودشان جستجو کنند و پیدا کنند.
- آموختن مهارتها به بچها
- مهارت سوال پرسیدن
- مهارت شمارش ، نمودار گرفتن و جدول درست کردن
- مهارت خوب مشاهده کردن
- مهارت نقاشی از مشاهدات
- مهارت عکس گرفتن
- مهارت ساختن
فاز دوم ( تحقیق و بررسی)
1- انجام گردشهای علمی مرتبط با موضوع
2- ملاقات و مصاحبه با متخصصان
3- مطالعه و امتحان کردن اشیاء و مصنوعات مرتبط با موضوع پروژه
4- جستجو منابع مختلف مانند کتابها و سایتها
پایان فاز دوم
پس از آنکه پاسخ سوالاتشان را پیدا کردند و به طرق مختلف درک و اطلاعات آموخته را به نمایش گذاشتند ممکن است رفته رفته علاقه بچهانسبت به پروژه کاهش یابد و وقت آن باشد که پروژه به فاز سوم ، نقطه پایانی پروژه و نتیجهگیری برود.
فاز سوم : نقطه پایانی و نتیجهگیری روش پروژهای
- در روند نهایی شدن پروژه بچها انچه را که آموختهاند را خلاصه میکنند. بچها فرصت توضیح دادن و شرح جزئیات آنچه را آموختهاند داشته باشند.
- مربی در این مرحله طرح عنکبوتی دیگری تحت عنوان «آنچه که ما حالا میدانیم» را آغاز میکند.و یا طرح عنکبوتی بچها را بر داشته و با ماژیک رنگ دیگری آن را با گفتههای بچها کامل میکند.
- فعالیتها را مرور کردن وبحث و گفتگو در مورد آموخته ها
- درست کردن کتاب و به اشتراک گذاشتن با والدین
- جمعآوری و ثبت اطلاعات ( جمعآوری و مستندسازی کار بچها:1- طرحهای عنکبوتی 2- عکسها 3- نقاشیها 4- نمونه های از صحبتهای تک تک بچها 5- تعریف کردن خاطراتی از تجربیات یادگیریشان 6- گزارشات از گردشها 7- آزمایش ها 8- بازدید متخصصین و سایر فعالیتها) بخش بسیارمهم پروژه.
- در این مرحله کل پروژه مانند داستانی مصور در کتابی با والدین و دیگران به اشتراک گذاشته می شود.
- گذاشتن نمایشگاهی از کارهای بچها و دادن مسئولیت توضیح دادن پروژه به هر یک از کودکان
- برپایی جشن پایان پروژه و دخالت والدین و کودکان
گردآورنده : آرزو اسحاقی
مدیر و موسس مهدکودک و پیشدبستانی آرزو